Evladın gözyaşı, komşunun açlığı varken yapılan ibadet; şekil olur, şuur değil.
Kâbe’ye Giden Yol, Komşunun Kapısından Geçer
Ayetler ve Hadislerle Sosyal Sorumluluk Bağlamında Hac
Hac bir ibadet, hak ise emanettir.
Hac, İslam’ın beş temel şartından biridir. Ancak bu ibadetin yalnızca şekli yönüyle değil, sosyal sorumluluk ve kul hakkı bilinciyle birlikte değerlendirilmesi gerekir. Kur’an ve sünnet, bu konuda bize net bir yol haritası çizer. Ne yazık ki bugün birçok kişi, yakınındaki ihtiyaç sahiplerine sırt çevirerek, fedakârlık gerektiren hac ve umre yolculuklarına çıkmayı bir öncelik olarak görmektedir.
"Evlat bir emanettir, önceliğiniz olsun."
Evlatların rızkı, eğitimi ve evliliği, ebeveynin sorumluluğundadır. Bu, sadece toplumsal değil, aynı zamanda dinî bir yükümlülüktür.
Ayet:
"Ey iman edenler! Kendinizi ve ailenizi ateşten koruyun..."
— Tahrim Suresi, 6. Ayet
Hadis:
"Bir kimse, bakmakla yükümlü olduğu kimseleri ihmal ederse, o kimse için günah olarak bu ihmali yeterlidir."
— (Müslim, Zekât, 40)
Bir baba, evlilik çağına gelmiş çocuğu borç içinde kıvranırken lüks sayılabilecek bir hac yolculuğuna çıkıyorsa; bu durum, hem emanet hem de kul hakkı açısından sorgulanmalıdır. Unutulmamalıdır ki; hac, ancak diğer farzlar ve sorumluluklar yerine getirildikten sonra farz olur.
"Merhamet edene Allah da merhamet eder."
Hadis:
"Merhamet etmeyene merhamet edilmez."
— (Buhârî, Edeb, 18; Müslim, Fedâil, 66)
Nice Allah dostu, hac yolunda karşılaştığı muhtaçlara mallarını vererek geri dönmüş, Allah da onları hac sevabından mahrum etmemiştir. Çünkü Allah, kalpteki ihlâsa ve niyete bakar.
Ayet:
"Allah sizin ne dış görünüşünüze ne de mallarınıza bakar. O sizin kalplerinize ve amellerinize bakar."
— (Müslim, Birr, 33)
"Dinin sosyal boyutu göz ardı edilemez."
Komşusu açken tok yatanın Müslümanlık anlayışı sorgulanmalıdır.
Hadis:
"Komşusu açken tok yatan bizden değildir."
— (Taberânî, el-Mu'cemü'l-Evsat, 1/31)
Bir hac yolculuğundan önce komşunun ihtiyacı, akrabanın borcu, yoksulun hâli sorulmalıdır. Çünkü Allah’a giden yol, sadece Mekke çöllerinden değil, insan kalbinden geçer.
Ayet:
"Onlar ki, mallarını gece ve gündüz, gizli ve açık Allah yolunda harcarlar; işte onların Rableri katında mükâfatları vardır."
— (Bakara Suresi, 274. Ayet)
"Önce insan, sonra Müslüman."
Hadis:
"İnsanların en hayırlısı, insanlara en faydalı olandır."
— (Dârekutnî, el-Efrâd, 63)
İslam, kuru ritüeller dini değildir. Hac, zekât, oruç gibi ibadetler, ancak iyi bir insan olmanın üzerine bina edildiğinde anlam kazanır.
"Hangi haklar bizden önce hacca gider?"
Kul Hakkı
Emanet Hakkı
Komşu Hakkı
Akraba Hakkı
Yoksulun Hakkı
Yetimin Hakkı
Fakirin Hakkı
Hayvanların Hakkı
Tüm mahlûkatın hakkı...
Ayet:
"Kim bir canı haksız yere öldürürse, bütün insanları öldürmüş gibi olur; kim de bir canı kurtarırsa, bütün insanları kurtarmış gibi olur."
— (Maide Suresi, 32. Ayet)
Bu haklar gözetilmeden yapılan hiçbir ibadet, sahibini Allah’a yaklaştıramaz. Zira Allah’a giden yol, önce adalet, merhamet ve sorumluluk bilincinden geçer.
