Ticaret Bakanı Ömer Bolat, meyve-sebze halleri ile alakalı paydaşlarla sürekli koordinasyon içinde olduklarını belirterek, "Geçen yıl bir düzenleme yaptık. Şimdi yeni bir kanun tasarısı hazırladık. Önemli değişimler bekleniyor. Bakanlıkların ve sektörlerin görüşlerine açtık. O tamamlanınca meclise sunulacak." dedi.
İstanbul'da düzenlenen "Değişen Dünya Düzeninde Fırsatlar" başlıklı zirvede soruları yanıtlayan Bolat, ABD'nin başlattığı gümrük tarifeleri ve artan ticaret savaşlarına ilişkin soru üzerine, bu konulardaki kararların ve şartların anlık değişebildiğini söyledi.
"Çok ciddi ticaret savaşları ve rüzgarı var fiili olarak." diyen Bolat, ABD Başkanı Donald Trump tarafından açıklanan tarifelerin ardından Ticaret Bakanlığı olarak yaptıkları görüşmeleri anlattı.
Bakan Bolat, "Türkiye, ABD'nin gümrük tarife savaşlarında hedef aldığı ülke değil. Bunu kendileri de ifade ediyor zaten. Gerçekler de onu gösteriyor. Bizim ABD ile dış ticaretimiz dengeli. Geçen yıl başa baştı. Artan bir LNG ve doğal gaz ithalatımız var. Yolcu uçağı ithalatımız oluyor. Savunma sanayisindeki yasak ve sınırlamaların yavaş yavaş kaldırıldığını görüyoruz." diye konuştu.
Türkiye ile ABD arasında güçlü diyalog bulunduğunu dile getiren Bolat, ABD'nin söz konusu tarifeleri neden hayata geçirdiğine ilişkin görüşlerini paylaştı.
Ticaret Bakanı Bolat, bu kararların Türkiye'nin lehine olabileceğini kaydederek, ABD'ye beklenti ve taleplerini ilettiklerini, 2 Temmuz'a kadar gelişmeleri göreceklerini anlattı.
- "ABD'deki yeni yönetimle birlikte ikili ilişkilerde ivmelenme var"
Ticaret Bakanı Bolat, ABD'nin başlattığı ve AB'nin de el yükselttiği ticaret savaşlarının Türkiye'yi nasıl etkileyeceğine ilişkin soru üzerine, ABD'deki yeni yönetimle birlikte ikili ilişkilerde ivmelenme gördüklerini söyledi.
Nisanda ihracatta artış yaşandığını anımsatan Bolat, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Yılın ilk 4 ayının üçünde ihracatımız arttı; Ocak, mart, nisan. Hem mal hem hizmet ihracatımız iyi gidiyor. Şubatta yüzde 0,3 düşüş vardı. Sebebi, geçen yıl şubat 29 çekti, bu sene 28 çekti. 1 iş gününün bizim için çok büyük önemi var, 1 milyar dolar. 2025 yılı mal ve hizmet ihracatında iyi, olumlu ve doğru istikamette gidiyor. Amerika'da, Avrupa'da hafif bir kıpırdanma var ama 2021-2022 gibi değil tabii ki."
Bolat, Kovid-19'dan çıkış dönemindeki yüksek talep ve o talebin yol açtığı yüksek enflasyon ile büyüme oranlarından bahsederek, şu ifadeleri kullandı:
"Dengeleme süreci devam ediyor. Amerikan politikalarının bizim Avrupa, Afrika, Asya ve diğer pazarlarımıza yönelik Uzak Doğu atağı bekliyoruz. Yani oralı olup da Amerika'ya mal satmakta zorlanan o yüksek tarife uygulanmış üreticiler bu defa ne yapacak? Avrupa'ya saldıracak, Afrika'ya, Orta Doğu'ya, Körfez'e, Asya'ya, bizim pazarlarımıza hücum edecek. Rakip olacaklar bize. Zaten rakipler de daha da kızışacak ortalık. Burada da pazarlarımızı korumaya çalışacağız."
- "Tarifeler sonrası dış yatırımlarda artış eğilimi var"
Bakan Ömer Bolat, tarifelerin açıklanmasının ardından Türkiye'ye yönelik yatırımların artıp artmadığına dair bir soruya karşılık şu cevabı verdi:
"Böyle bir eğilim var. Bize de bir telefon geliyor ve 'Sayın Bakanım şu firma görüşmek istiyor' diyorlar. Tabii ki görüşüyoruz. Ülkemizde yatırımlar konusundan sorumlu makam Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. Yatırım teşviklerini orası veriyor. Bir de Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi var. Buradaki kritik şey bunlar ciddi mi değil mi? Bunu iyi anlamamız lazım. Bizim aylarca, yıllarca davette bulunup da gelmeyenlerin bugün birden gelmesi, gelmek istemeleri iyi bir şey ama niyetleri iyi mi onu anlamamız lazım. Avrupa ve ABD menşeli saptırmalarına karşı çok hassas. Yani dolayısıyla biz ABD'ye giremeyenlerin dolambaçlı yoldan, üzerimizden atlamaya çalışması gibi arayışlarına izin vermeyeceğiz. Gerçek yatırımcı, üretim ve burada yatırım yapacak buyursun gelsin. Made in Türkiye olur. Ondan sonra da ihracatını yapar."
- "(Mayıs) ihracatı olumlu gidiyor"
Ticaret Bakanı Bolat, ihracattaki gelişmelere ilişkin soru üzerine, savunma sanayisinde, mücevheratta, otomotivde ihracat atağı yaşandığını, makine ürünleri, inşaat malzemeleri, tekstil ve giyim gibi alanların stabil olduğunu söyledi.
Avrupa'daki şartlara nazaran ihracattaki gidişatın iyi olduğunu dile getiren Bolat, geçen yıl 261,8 milyar dolarlık mal ihracatı, 115,2 milyar dolarlık hizmet ihracatına ulaşıldığını anımsattı.
Ticaret Bakanı Bolat, ihracatta ilk 4 ayı iyi geçirdiklerini kaydederek, "Beşinci ayın sonuçlarını da pazartesi günü (2 Haziran) bütün Türkiye ile paylaşacağız. İlk 4 ay itibarıyla hizmet ihracatında yüzde 5 civarında artışımız var, mal ihracatımızda yüzde 3,9, yani yüzde 4 artışımız var. İthalatı da kontrollü götürüyoruz. Bu ay (ihracat-ithalat noktasında) inşallah rakamlar olumlu tablo ortaya koyacak." şeklinde konuştu.
İthalattaki artışın sebeplerini paylaşan Bolat, altın, otomotiv, doğal gaz ile canlı hayvan ve karkas et ithalatında önemli artışlar yaşandığını anlattı.
Bakan Bolat, hizmet ihracatında 2024'ü 115 milyar dolarla kapattıklarını belirterek, "Bu yılki hedefimiz 121 milyar dolar. İlk 4 ay artan bir tempomuz var, yüzde 5 civarında. 121 milyar dolar hedefi inşallah tutturacağız, o noktada ümitliyiz." açıklamasında bulundu.
- "Ülkemiz dünya krizlerinde istikrar abidesi"
Bakan Ömer Bolat, tüm ihracatçılara yönelik piyasa faizlerinin çok altında oranlarla reeskont kredisi sunduklarını belirterek, bu alandaki destek ve teşvik mekanizmalarından bahsetti.
Katma değeri artırarak, üretimin içindeki bilgi, inovasyon ve marka değerini yükselterek rekabetçiliği devam ettireceklerini kaydeden Bolat, şu ifadeleri kullandı:
"Yani dikkat edin en ufak bir kriz olduğunda hemen Türkiye'ye telefonlar artıyor. Çünkü Türkiye başarılı bir üretim ülkesi, başarılı bir tedarikçi ülke. Avrupa'ya, gelişmiş pazarlara, Körfez'e çok yakın bir coğrafyada. Böyle durumlar olduğunda maliyet falan düşünmüyorlar, 'Aman malı tedarik edeyim' diyor. Türkiye'deki üreticilerin, ihracatçıların telefonları çalıyor, kapılarına geliniyor. Katıldığım fuarlarda dinliyorum, 'Amerikalı müşteriler gelmeye başladı. Avrupa'dan müşteriler geliyor' diyorlar. Yani ülkemiz dünya krizlerinde istikrar abidesi."
- "İlk 4 ayda 200 bin firma denetlendi"
Ticaret Bakanı Bolat, fahiş fiyat ve fırsatçılıkla mücadeleye ilişkin bir soruya karşılık, geçen yıl il ticaret müdürlüklerinin yaptığı denetimler sonucunda yaklaşık 5 milyar liralık ceza kesildiğini söyledi.
Bakan Bolat, "Bu yıl ilk 4 ayda yaklaşık 200 bin firma denetlendi. 11,7 milyon ürün denetimi yapıldı. 1 milyar 25 milyon lira idari para cezası uygulandı. İlk zamanlar 'denetim hiç yapılmıyor' deniliyordu. Yapılıyor, rakamlar ortada. Yanlış yapanın canı yanıyor. Sonra, 'bu denetimler yapılıyor ama bu cezalar ödenmiyor' denildi. Bunlar da ödeniyor. Yani devlette ceza kesildi mi, kaydı oldu mu bunun ödenmemesi mümkün değil." diye konuştu.
Bu denetimlerin caydırıcı olduğunu dile getiren Bolat, "Genel anlamda fiyatlarda ve piyasalarda uzun süredir, yani 8-10 aydır bir oynaklık ve aşırı zıplama gibi unsurlar olmadı." açıklamasında bulundu.
Ticaret Bakanı Bolat, otomotiv, emlak ve kuyum sektörlerindeki denetimlere ilişkin soru üzerine, çok önemli düzenlemeler getirdikleri bu üç sektörde bir istikrar ve dengelenme dönemine girildiğini ve fiyatların oturduğunu anlattı.
- "Hallere yönelik yasa tasarısında kapsamlı değişiklikler var"
Bakan Ömer Bolat, meyve-sebze halleri ile alakalı yeni bir düzenleme beklendiğini kaydederek şu değerlendirmelerde bulundu:
"Haller ile alakalı sürekli koordinasyon içindeyiz. Geçen yıl bir düzenleme yaptık. Şimdi yeni bir kanun tasarısı hazırladık. Önemli değişimler bekleniyor. Bakanlıkların ve sektörlerin görüşlerine açtık. O tamamlanınca meclise sunulacak inşallah. Diğer taraftan tüketim ürünlerinde cayma hakkını genişletiyoruz. 1 Ocak 2026'dan itibaren iadede kargo bedeli satıcıya ait olacak düzenlemesi geliyor. Bu da 86 milyon tüketici için önemli bir imkan. Burada karşılıklı istismarlar olmasını da engellemeye gayret ediyoruz. Cep telefonu, akıllı tablet, saat vesaire gibi şeyleri de cayma hakkının kapsamını aldık. Yurt dışından bazı internet sitelerinden tüketim ürünleri talepleri oluyordu. Bu konuda ABD, Avrupa çok daha radikal kararlar aldılar. Ama önce biz aldık geçen sene ağustos ve eylülde. Esnafımızı, satıcılarımızı, mağazaları yok edilmesine ve ülkemizin bir ithalat çöplüğüne döndürülmesine asla izin vermeyeceğiz."
Bolat, meyve-sebze hallerine yönelik tasarıda kapsamlı değişiklikler olduğunu kaydederek şu bilgileri verdi:
"Bu noktada toptancı hallerinin kurulması ve taşınmasında Ticaret Bakanlığı'nı da devreye sokmak istiyoruz. Üretici örgütlerinin ödeyeceği kira bedelini, özeldekilerin yüzde 25'i ile sınırlamak istiyoruz. Yani kooperatif getirsin, halde maliyeti daha düşük olsun. Fiyatların inmesine önemli bir katkı yapacaktır bu. Bunun dışında hal işiyle uğraşanların gerçekten halci olması önemli. Geçen sene getirdiğimiz düzenlemede belediyelerin yaptığı kapalı pazar yerlerindeki kiralamalarda gerçek pazarcıların orada yer alması önemli. Tarladan hale gelirken aracının azaltılması için getirilen düzenlemeler var. O da çok önemli. Sektörü disipline etmek açısından bunlar olacak. İnanıyoruz ki bu kanunla gerek hallerin yönetilmesi, işletilmesi ve denetlenmesi, gerekse sebze meyve fiyatlarındaki fiyat düşüşleri hızlanacak. Çiftçi de kazanacak, tüketici de kazanacak inşallah."
- "Türkiye'nin İsrail'e ihracatı sıfır"
Bakan Bolat, muhalefet kanadından Türkiye'nin İsrail ile ticaretinin sürdüğüne yönelik iddiaların dillendirildiğine dair hatırlatma üzerine, "2 Mayıs 2024 tarihinden beri ihracat da ithalat da sıfırdır, hiçbir gümrük işlemi yapılmamaktadır." dedi.
Türkiye'nin burada Filistin ile ticaretinin sürdüğünü yineleyen Bolat, "18-19 ayda yüzlerce defa bunları konuşmalarımızda, televizyon programlarında, konferanslarda, yazılı açıklamalarımızda ortaya koyduk. Onlar yalan söylemeye devam etsin, biz onlardan daha çok doğruları söylemeye devam edeceğiz. Onlar yalanlarında boğulacaklar. Biz gerçeklerle Filistinlilerin sevgisini, kalbini, gönlünü kazanmaya devam edeceğiz." yorumunu yaptı.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, sözlerini şöyle tamamladı:
"Dünyanın kalbini, gönlünü kazanıyoruz bu noktada. Hep algı, yalan üzerine kurulan şeyler. Bakanlığın içinde onlara sempati duyan yok mudur? Vardır. Gümrükte de vardır, ulaştırmada da vardır, birliklerde de vardır. Onlar böyle bir ticaret olsa servis eder onlara. İkincisi İsrail. Ankara'da temsilciliği var, büyükelçilik binası var, görevlileri var. Adam rahatsız. Burada bayrak tutuyor Türkiye. Bak Avrupa'yı etkilemeye başladık. Trump'ı etkilemeye başladık. Eleştiri görüntüsü altında Türkiye'nin Filistinliler için yaptıklarını itibarsızlaştırmaya çalışıyorlar. Bunu yaparak İsrail'e, İsrail'in çıkarlarına hizmet ediyorlar. Çok açık, net. Her yerde de ben bunu savunurum. Çünkü bunu, bu politikaları ticaret alanında yürüten bakanlığın başındaki kişiyim. Yaptığımdan eminim. Yani gümrükte bir kişi parmağını oynatamaz, oraya mal göndereceğim diye. Sistem kapalı."
